 |
Boya Konusunu
Araştıran , Geliştiren Akademi Yetkilisi
Kimdir? |
 |
Boya Uygulama & Sorular I. Bölüm |
|
Erdinç Özkara - (İnş. Müh.) |
1-
İNŞAATLARDA KULLANILAN BOYA ÇEŞİTLERİ NELERDİR ?
Evlerde kullanılan boyalar yapı itibarı ile iki gruba ayrılır. Bunlar Sentetik ve Emülsiye (Su Bazlı) boyalardır. Kullanım amacına göre ise ilk astarlar, macunlar, ara veya son kat astarlar,son kat boyalar olmak üzere dört gruba ayrılmaktadır.
a - İlk Astarlar : Boyama sistemlerine ve uygulanan yüzey cinsine göre farklı özellikler gösterirler.
Genel özellikleri ve kullanılma amaçları şunlardır;
· Yüzeyi sağlamlaştırmak
· Yüzeye iyi tutunmayı sağlamak
· Üzerine uygulanacak diğer kat boya malzemelerine temel oluşturarak boya sisteminin dayanıklı,uzun ömürlü olmasını sağlamak
· Yüzeyin emiş gücünü azaltarak maliyetlerin azaltılmasını sağlaınak
· Bazik/Alkali etkilerden son kat boyayı korumak
· Yüzeyi Koruma altına almak (Antikorozif Astarlar) olup oldukça önemli bir grubudur.
b - Macunlar : Macunlar çatlak,çukur ve pürüzlerin düzeltilmesi amacı ile spatula ile uygulanan bir ürün grubu olup kullanılacağı yere göre çok farklı özellikler göstermelerine rağmen bir tek amaç için kullanılırlar ; yüzeyi düzeltmek.
Macunların kullanılmasında dikkat edilmesi gereken hususlar şunlardır :
· Macunlar boya yardımcı malzemeleri içerisinde en zayıf ürün grubu olduğundan gereğinden fazla kullanılmamalıdırlar.
· İnce macunlar; ince katlar halinde birkaç kat çalışması ile kullanılmalıdırlar.
· Kalın dolgu isteyen yüzeylere olgun dolgu macunu türleri kullanılmalıdır.
· Seçilecek macun türü yüzeyin bulunduğu ortama uyum sağlayacak türden olmasına özellikle dikkat edilmelidir.
c - Ara Astar veya Son Kat Astarlar : İlk Astarlar ve macun katları üzerine son kat boyadan önce kullanılırlar.Ara kat veya son kat astarlar sadeceSentetik boyama sistemlerinde dört amaçla kullanılırlar.
· Üzerine tatbik edilecek son kat boyaya dolgun ve düzgün bir yüzey hazırlama amacı ile yapılmaktadır.
· Tüm boya kalınlığını artırarak sistemin dayanıklılığını yükseltmek.
· Katlar arasında iyi bir yapışma sağlamak
· Macun Katlarının emişini önleyerek,son katın istenilen parlaklıkta kalmasını sağlarlar.
Astarlar uyguladıktan 10-16 saat sonra zımpara yapılarak üzerine son kat sentetik bir boya uygulaması yapılır.
Ara veya son kat astarlar İlk Astarlar Yerine Kullanılmamalıdırlar
d - Son Kat Boya ve Vernikler : Dış ve iç ortam şartlarına göre boyama sisteminin son katı ; mekanik,kimyasal ve atmosferik etkilere karşı boyama sistemini en iyi şekilde ve dekoratif özellikte güzel görünmesini sağlayarak korur.
Son kat boyalar en az iki kat uygulanmalıdır.Tavsiye edilen kat kalınlıklarında ve sarfıyatlarda ancak koruyuculukları mümkün olur.
Son kat boyalar ve vernikler yüzey koşullarına ve ortama göre seçildiklerinde gerçek performanslarını ortaya koymaktadırlar.
İYİ BİR BOYA HANGİ ÖZELLİKLERİ TAŞIMALIDIR ?
Boyanın kullanım alanlarına ve amaçlarına göre çok değişik özelliklere sahip olması istenir.
1-Genel Olarak İstenilen Özellikler ;
1.1-Örtücülük : Boyanın uygulandığı yüzeyi kapatması, yüzeyi göstermemesidir. Boyanın iki katta yüzeyi kapatması beklenir.
1.2-Kolay Uygulanabilir Olması : Boya fırça ile uygulandığında rahat bir uygulama sonucunda iyi bir yüzey bırakması beklenir.
1.3-Fiziksel Etkilere Dayanım : Sürtünme,çizilme,silinmeye dayanıklılık
1.4 Kimyasal Etkilere Dayanım : Sabun,deterjan,kola,yağ meşrubat v.s gibi maddelere dayanıklı olması gerekmektedir.
1.5 Atmosferik ve Özel Şartlara Dayanım : Yağmur,güneş ve diğer atmosferik koşullara dayanıklı olması gerekir.
1.6-Dekoratiflik : Tüm bu özellikleri barındırmasının yanında dekoratif bir görüntü kazandırması beklenir.
2.Boya Cinsine Göre İstenen Özellikler ;
2.1-Dahili Plastik (PVA Esaslı) Boyalardan Beklenen Özellikler; Bu tip boyalardan örtücülük,beyazlık,silinebilirlik,dekoratiflik beklenmektedir.
2.2-Harici Plastik (Akrilik Esaslı) Boyalardan Beklenen Özellikler ; Örtücülük,dış atmosferik şartlara dayanıklılık,solmamak,dekoratiflik
2.3-Sentetik (Alkid ve Yağlı) Boyalardan Beklenen Özellikler ;
Örtücülük,fırça ile rahat uygulanması,parlaklık kalıcılığı,sararmama, solmama, silinirken sabun ve deterjanlardan etkilenmeme,dış koşullarda atmosferik şartlara dayanıklılık ve dekoratifliktir. Yukarıdaki özelliklere dikkat edilirse,dekoratiflik çok önemli bir özellik olmasına rağmen diğer özellikler boyanın uzun ömürlü olması ile ilgili olduğundan önem taşır.Bunun yanında uygun olmayan yüzey hazırlığı,boyanın hatalı uygulanması ve kullanılması,uygun olmayan hava şartları boyadan iyi sonuç alınmasını en az % 50 olumsuz etkiler.
Ayrıca kullanılacak boyaların TSE standartlarına uygun olması istenmektedir. Su bazlı boyalarda TS 5808'e ,sentetik boya ve verniklerin TS 39'a,dış cephe hazır sıvalarının ve boyalarının TS 7847 `ye uygun olması istenmelidir.
KİRECİN DİĞER BOYA MALZEMELERİNDEN DAHA SAĞLIKLI OLDUĞU SÖYLENİYOR, BU DOĞRU MUDUR ?
HANGİ BOYALAR DAHA SAĞLIKLIDIR ?
Kireç asırlardır ve halen kireç badana olarak kullanılan bir duvar boyasıdır. Sağlığa zararı yoktur. Doğrudan su ile inceltilip kullanılırsa kuruyunca toz hale gelir ve sürtünmeyle çıkar. Kireç badana içine yapıştırıcı tutkal olarak Kemik tutkalı veya İsrail tutkalı diye satılan (PVA) beyaz tutkal karıştınlıp tozlaşması önlenebilir. Uzun ömürlü olmayan köy tipi diyebileceğimiz bir badana şeklidir.Genelde konutlann tavanlarında; kireç badanaya sadece ayçiçeği gibi yağ (1 teneke kireç badanaya 1 çay bardağı katılır) konup kolay sürülmesi sağlanıp kullanılmaktadır. Tavandaki rutubeti ve ısyı emdiği için ekonomik bir uygulamadır.Ancak her yıl yapılan yeniden boyama sonucu kat kalınlığı artarak yüzeyden tabaka halinde kopmalar yaşanır.Günümüzde kireç gibi aktif olarak rutubeti ve ısıyı emen, ayrıca kabarmayan Tavan Boyaları üretilmektedir.Bu amaçla Dyo Tavan Plastik Boyaları kullanılabilir.
· En sağlıklı boyalar su ile incelen boyalardır. Daha önce açıkladığımız gibi, sentetik yağlı boyalar kuruduktan sonra insan sağlığına zarar vermez.
BOYAMA İŞLERİNDE KULLANILACAK YARDIMCI ARAÇLAR NELERDİR ?
HANGİ ÖZELLİKLERE SAHİP OLMALIDIR ?
SEÇİMİ, KULLANIMI, TEMİZLİĞİ NASIL OLMALIDIR ?
Boyama işinin iyi sonuç vermesi; seçilecek boyanın kalitesi kadar kullanılacak aletlerin kalitesi ve bakımına da bağlıdır. Fırça, Rulo, Spatula, Zımpara kağıdı gibi aletlerimizi tanıyalım.
1-Fırça : İyi bir fırça hakiki domuz kılından yapılır. Bir boya fırçası boya ve verniğe hakim olmalı fırçanın kılları boyayı darbeleyip sürükleyecek kadar sert, aynı zamanda yumuşak bir sürtünme sağlayacak kadar da elastiki olmalıdır.
Dikkat edilınesi gereken hususlar:
· Yeni fırçanın tozunun giderilmesi, kopuk ve zayıf tutunmuş kılların temizlenmesi için, fırça kesinlikle yıkanmamalı parmaklar ile bükülerek ve silkeleyerek tozu ve kopmuş kılları alınmalıdır.
· Kullanılmamış yeni fırça tercihen önce astar boya tatbikatında kullanılarak uçlarının açılması ve yumuşaması sağlanmalı sonra son kat boya da kullanılmalıdır.
· Fırça boyaya kıllarının yarısına gelecek şekilde sokulmalı, fazla boyanın damlamasını önlemek için kutunun ağız kısmına sürerek fazlası alınmalıdır.
· Boyama işine kısa süreli ara verilecek ise, fırça boyanın içine dik olarak bırakılmamalı, kutunun üstüne yatırılmalıdır.
· Boya işlemi bitince veya uzun süreli aralarda fırça kullanılan boyaya uygun incelticiler ile temizlenmelidir.
· Sentetik boyada kullanılan fırça tiner ile, plastik boyada kullanılan fırça su ile temizlenmelidir.
· Su ile temizlediğimiz fırça kılları aşağı gelecek şekilde asılmalı, tekrar kullanılmak istendiğinde fırça bir süre suda bırakılarak kılların ıslanması sağlanmalıdır.
· Tiner ile temizlenen fırça eşit miktarda tiner-beziryağı karışımı içinde muhafaza edilmeli, tekrar kullanılacağı zaman, avuç içinde döndürülerek inceltici fırçadan iyice uzaklaştırılmalı, tekrar tinerle temizlenmemelidir.
· Fırça boyayı karıştırmak için kullanılmamalıdır.
· Fırça toz almak için kullanılmamalı, bu amaçla ucuz bir fırça tercih edilmelidir.
Hangi fırçalar nerelerde kullanılır?
Duvar yüzeylerin boyanmasında badana fırçası İzmir Fırça kullanıldığı gibi genelde rizlo da kullanılmaktadır.
İyi sonuç almak için:
- I/2, I,11/2 inç'lik fırçalar : Kapı, pencere doğramalarının boyanmasında
- 2, 21/2, 3 inç'lik fırçalar : geniş kapı yüzeylerinin boyanınasında
- 4,5 inç'lik fırçalar : duvar yüzeylerinin ve parkelerin boyanmasında
* BU AMACA UYGUN OLARAK DYO BOYA FABRİKALARI DÜNYACA ÜNLÜ HARRIS FIRÇALARININ SATIŞINI YAPMAKTADIR.
Harris Extra
Harris Standart
Harris Junior
Dyo Standart
2 - Rulo : Rulo kullanımı tavan veya geniş duvar yüzeylerinin boyanmasında süratli iş yapmayı ve işin kısa zamanda bitirilmesini sağlamaktadır.Bugün Avrupa'a çeşitli malzemeler ile yapılan rulo çeşitleri fırçanın yerini alabilecek türde rulo tiplerini de içermektedir.
Rulonun kullanılmasını sağlıyacak rulo tablaları da satılmakta olup, rulo tablalarının ruladaki boyanın fazlasının alınmasına yarayan kanallar bulunmaktadır.
Rulo Uygulamalarında kullanılacak rulo tipleri aşağıda açıklanmaktadır. ;
Boya işinde kullanılacak ruloyu, işin cinsine göre seçmek gerekir:
| Plastik boyaların uygulanmasında | Sünger Rulo, Peluş Rulo-Post Rulo |
| Sentetik boyaların uygulanmasında | Moher Rulo-Velur Rulo |
| Her iki sistemde ve dış cephede | Koyun yünü Postaki Rulo |
kullanılmaktadır. Bununla beraberDyo dünyaca ünlü Dyo Fia rulolarını üreterek ürün paletine dahil etmiştir.Fıa rulolarının kullanım tabloları aşağıdadır.
| Ürün Serisi | Kumaş Türü | Kullanım Alanı | |
| Kırmızı Seri (Çok Renkli) | %100 Polyamide / Örme | İç Yüzeylerde emülsiye (Plastik) boyalar. | |
| Mavi Seri (Beyaz) | %85 Polyamide,
%15 Polyakrililk/Örme | Akrilik ve epoksi reçineli vernikler, antipas boyalar, sentetik boyalar, emülsiye boyalar, dış cephe boyaları | |
| Yeşil Seri | %100 Yünlü Örme
(Kadife Son Kat) | Sentetik ve akrilik vernikler, yağlı boyalar, antipas boya astar boyalar | |
| Kahverengi Seri (Kahverengi) | %100 Doğal Kuzu Derisi (Posteki) | Her türlü sentetik ve su bazlı boyalar, verniklerle kullanılır. | |
| Sarı Seri
(Sarı) | Polyester Köpük
(Mercan Rulo) | Dış cephelerde textürlü yüzeylerde kullanılır. |
· Boya rulosunun ve tablasının kullanıldıktan sonra iyi bir şekilde temizlenmesi gerekir, aksi halde ihtiyaç olduğunda kullanılması mümkün olmaz.
· Plastik boya rulosu kullanıldıktan sonra bol su ile yıkanarak iyice temizlenir, silindir kısmı aşağı gelecek şekilde asılarak kurutulur.
· Yağlı ve Sentetik boyada kullanılan rulo temizlenirken önce gazete kağıdı üzerindeki boya mümkün olduğu kadar alınır. Sonra tiner içinde yıkanır ve gazete üzerinde yuvarlayarak kurutulur. Son olarak ılık sabunlu su ile yıkanır durulanır ve asılarak kurutulur.
· Rulo tekrar kullanılırken, tiner veya su ile nemlendirilip ıslatılır ve boya içine daldırılarak doyurulur, ızgarada fazla boya sıyırılıp kullanılır.
3-Spatula : Eski boyaların kazınmasında kullanıldığı gibi geniş ağızlı olanları (Pişbay tipi) macun tatbikatında kullanılır. Macun tatbik edilirken spatul yüzeye 45 derece ve altında bir açı ile bastırılarak çekilirse düzgün bir yüzey elde edilir. Macun tatbikatında kullanılan geniş çelik spatullar; uygun inceltici ile silinerek paslanmaması için nem miktarı az, ıslak olmayan yerlerde veya uzun zaman saklanacak ise yağlanıp muhafaza edilmelidir.
4Zımpara Kağıdı : Genellikle inşaat grupları için; özel yapılmış zımparalar mevcuttur. Bunlar demir ve ağaç zımparası olarak isimlendirilir. 0, 1, 2, 3, 4 şeklinde numaralandırılmışlardır. 0'dan 4'e doğru gidildikçe kalınlaşmaktadır. 3 ve 4 no.lar tercihen yüzey hazırlığında 2 no.lu macun zımparasında,1 no'larda son kat boyanın zımparasında kullanılmaktadır.
5 Su Zımparası : Oto boya ve mobilya cila işleri gibi hassas işlerde kullanılan kalın dişliden inceye doğru numaraları büyüyen 80, 100, 180, 200, 240, 300, 360, 400, 500, 800, 1000, 1200 no'ya kadar ilerleyen sıra takip eder. Yapılan işe göre 360 no'dan sonrası sonkat zımparası olarak yaş ve kuru olarak kullanılır
BOYAMA İŞLEMİ HANGİ HAVA ŞARTLARINDA YAPILMALIDIR ?
Boyama işleminin 20-25 0C ısıdaki ve % 40-60 normal hava nemliliğindeki hava ortamında kuru yüzeylere plastik veya sentetik(yağlı) boya uygulamaları yapılması idealdir. Boya üretici firmalar, boya uygulama tavsiyelerini kuruma ve katlar arası bekleme süreleri hakkında bilgileri ambalaj etiket ve broşürlerinde belirtmektedir.
Senetetik Boyalar : + 50C altındaki ısıda ve çok nemli ortamda boyama işlemi yapılması tavsiye edilmez. + 15 0C hava ısısında boyanın kuruma süresi normalden bir misli artar. + 50C de ise en az üç dört misli gecikme olduğu gibi problemlerde başlar. 00C altında ise kuruma süreleri 8-10 günü geçer hatta ikinci kat boyayı kabul etmez yüzeyde sarkma, kırışma gibi problemler çıkar.
Emülsiyon Su ile İncelen Plastik Boyalar (PVA,Akrilik Boya ve Hazır Sıvalar): + 50C altında hava ısısında kesinlikle uygulama yapılması tavsiye edilmez. + 50C hava ısısında kuru yüzeylere uygulanabilir. Bunun nedeni bu tür boyaların bağlayıcısının kimyasal yapısı + 50C hava ısısı altında film yapma özelliğini kaybederek kuruma yapmalarıdır. Bütün Akrilik ve PVA esaslı su ile inceltilen boyalar için bu kritik nokta geçerlidir. Aksi halde uygulanan boya film yapmadığından yağan yağmurdan etkilenir, uygulamadan 2 ay sonra da yağmur yağsa, yüzeyden yıkanarak çıkar aşırı erozyona uğrar.
Dış cephe akrilik boya ve hazır sıvalarına yağmur etkisi:+ 200C + 300C normal hava şartlannda 6-8 saat içinde yağmurdan etkilenir.
+ 10+0C normal hava şartlarında 24 saat içinde yağmurdan etkilenir.
+ 5 0C normal hava şartlarında 36 saat içinde yağmurdan etkilenir.
- 20 0C hava sıcaklığındaki uygulamadan Dyolite sistemi etkilenmez.
Hava ortamı, sıcaklığın dışında aşırı nemli (% 65 üzerinde) ise etkilenme süresi daha da uzar. Yağmur tehlikesi için koruyucu tedbir alınmalı, yüzey iskeleye naylon örtü çekilerek yüzeyin ıslanması önlenmelidir.
|
Boya Konusunu
Araştıran , Geliştiren Akademi Yetkilisi
Kimdir? |
| |
Boya Uygulama & Sorular I. Bölüm |
|
Erdinç Özkara - (İnş. Müh.) |
Santiye | Boya | Yazim: 1.2.2005 | Hit : 1036 