Beton Dayanımı (Mukavemeti)Konusunda Bir Şantiyede Yaşananlar ve Deney Sonuçları
İnşaat mühendisliği, bir yaşambiçimidir. Kurallar başkaları tarafından konulsa da çalışmalarımız emir komuta uygulaması olsa da, teknik üstünlüğümüzü, her ortamda geliştirip,özellikle şantiyelerde işin başındaki kararlarımızın artı veya eksipara olarak işe yansıdığının bilincinde olarak kendi bilgimize ve kişiliğimizegüvenimiz tam olarak çalışmalıyız.
Okulda öğrendiğimiz teorilerle,meslek yaşamımızda uyguladığımız pratiklerin sentezini yaparak, kendimizigeliştirmeli, araştırma ve çalışmalarımızda devamlılık olmalıdır.Sonuçları gözden geçirmeli raporları özeleştiri yaparak, çevremize, İMO'yaaktarmalı, tartışma ve bilgi aktarımı ortamını yaratmalıyız.
Yetkin bir inşaat mühendisi, yapı üretim ve denetim sürecinin her kademesinde karar veren, program, kalitekontrol, iş emniyeti ve standartları göz önünde bulunduran, işi yöneten,bu sorumluluğu bilen kişidir.
Zaman zaman çeşitli yayınlardave dergilerde beton konusu işlenmekte, "Yerinde Dökme ve HazırBeton" karşılaştırmalı kalite incelemesi sonucu; hazır beton sonuçlarınınyerinde dökme betona göre iki kat güvenli olduğu sonucu vurgulanmaktadlr.Bu, Hazır Beton sonuçlarının, standartların altında olduğu ve hesap yöntemlerindekiyapı emniyet katsayısından düşük olduğu gerçeğini ortadan kaldırmaz.
Şantiyede su katılma olayı düşükçıkan çökme deneyi sonucu arabasının reddedilmesinden korkan taşıyıcı,pompa ve hidrolik kapasitesinin yetmiyeceği ve tıkanacağından korkan pompacıve işlerinin çabuk bitmesini isteyen çalışanlar tarafındandesteklenmektedir. Su çimento oranı mukavemeti etkileyen faktöderden biridir.Santral çıkış, döküm, trafikte geçen ve şantiyede bekleme zaman kayıtları,gerçekçi olarak semtlere göre izlenmekte midir? Pompa arızaları (hidrolikhortumu patlaması, dirsek yırtılması, boru tıkanması v.b. gibi) sonucu budurumda bekleyen beton dolu transmikserlere ne olmaktadir? Transmikserlerde, yazayları için basınçlı su ve kış ayları için tel is bezli tamburkorunmalı sistemler var mıdır ?
Yerinde dökme beton için,kooperatifler ve küçük müteahhitler konu kapsamı içinde,prefabrikasyon sektörü ve taahhüt kuruluşları kapsam dışında tutularakgenelleme yapıldığı ve sonuca gidildiği endişesini taşımaktadır.
Şantiyede kendi betonunu üretenfirmalar hakkında bilgiler alınamamıştır.Müşavir firma kontrolü altında,şantiyede kendi betonunu üreten firmalara örnek olarak son çalıştığımşantiyeden gerekli gördüğüm bilgileri ve sayısal dökümleri aşağıdatablolar halinde hazır beton ve şantiye betonu olarak karşılaştırmalıolarak vereceğim
BS 30 Betonarmebetonu 28 günlük basınç testi sonuçları
| Tarih | Yeri | Numune sayısı | Dökülen Beton(m3) | Ortalama Kgf/cm2 | St Sapma Kgf/cm2 | Karak Dayanım Kgf/cm2 |
| KASIM 91 | ŞANTİYE | 38 | | 371 | 47 | 324 |
| | HAZIR BETON | 48 | | 374 | 45 | 329 |
| ARALIK91 | ŞANTİYE | 96 | 2179 | 403 | 43 | 360 |
| | HAZIR BETON | 98 | | 394 | 34 | 360 |
| OCAK92 | ŞANTİYE | 14 | 2171 | 350 | 47 | 303 |
| | HAZIR BETON | 112 | | 344 | 51 | 293 |
| ŞUBAT92 | ŞANTİYE | 212 | 1676 | 414 | 55 | 359 |
| | HAZIR BETON | 23 | | 360 | 56 | 304 |
| MART92 | ŞANTİYE | 182 | 1040 | 409 | 65 | 344 |
| NISAN92 | ŞANTIYE | 218 | 1554 | 415 | 63 | 352 |
| MAYIS92 | ŞANTIYE | 298 | 2770 | 374 | 54 | 320 |
| HAZIRAN92 | ŞANTIYE | 318 | 3159 | 366 | 47 | 319 |
| TEMMUZ92 | ŞANTIYE | 262 | 1934 | 378 | 50 | 328 |
| AĞUSTOS92 | ŞANTIYE | 316 | 2424 | 354 | 51 | 304 |
| EYLÜL92 | ŞANTIYE | 215 | 2489 | 356 | 46 | 310 |
| EKIM92 | ŞANTIYE | 166 | 1079 | 371 | 46 | 325 |
| KASIM92 | ŞANTIYE | 122 | 980 | 380 | 55 | 335 |
BS 20 Grobeton28 gün basınç test sonuçları
| Tarih | Yeri | Numune sayısı | Dökülen Beton(m3) | Ortalama Kgf/cm2 | St Sapma Kgf/cm2 | Karak Dayanım Kgf/cm2 |
| KASIM91 | ŞANTIYE | 30 | | 321 | 63 | 258 |
| | HAZIR BETON | 6 | | 248 | 32 | 216 |
| ARALIK92 | ŞANTIYE | 40 | 157 | 294 | 46 | 248 |
| | HAZIR BETON | 12 | | 243 | 18 | 225 |
| | ŞANTIYE | 3 | 159 | 270 | 44 | 266 |
| | HAZIR BETON | 18 | | 293 | 55 | 238 |
| | ŞANTIYE | 46 | 222 | 308 | 52 | 256 |
| | ŞANTIYE | 12 | 76 | 300 | 58 | 242 |
| | ŞANTIYE | 6 | 43 | 308 | 66 | 242 |
| | ŞANTIYE | 14 | 62 | 261 | 40 | 221 |
Silindir numune sonuçları, sahadabırakılan deney karışımı olarak hazırlanmış, günlük, üc ve yedi günlüknumuneler hariç, yirmisekiz gün en az iki silindir numuneden alınmış sonuçlardır.
Mühendislik kurallarına ve şantiyeözel kurallarına uymak disiplinin birinci şartıdır. Şüphesiz mukayeselersonuların karşılaştırılması ile ölçülür. Fakat sonuca gitmek için dışetkenleri, faktörleri minimize etmek, standartlara uymak, örneklemeyi doğruyapmak, kişisel yorumlamalar ve saplantılardan bağımsız olarak sonucagitmek gerekir.
Kuralların koyucuları veuygulayıcıları inşaat mühendisleridir. Örneğin yabancı kişiler şantiyedegezemez, fotoğraf çekemez, teknik konulara karışamaz, vb.gibi. Şantiye Elçilikgibi kapalı kutudur. Bu işlemler tanıtıcı kartı olan, taşaron, müteahhitve müşavir elemanları tarafından takip edilir ve uygulanır. Her biri kendikayıtlarını ve belgelerini toplar. Genel ve özel şartnamelerin içerdiğien az sayıda ve kontrol teşkilatının istediği an yapılan testler, taraflarıntemsilcileri hazır bulunduğunda yapılır ve rapor onaylanarak kayda geçer.Konumuz beton olduğuna göre takibi yapılacak işler:
1. Malzeme ikmal ve hava durumutakibi.
2. Malzeme elek analizi ve rutubettayini.
3. Saha kontrol ve düzeltilmiş beton karışım raporu.
4. Beton santralı, çökme vesilindir testleri.
5. Beton taşıma, yerleştirme vekoruma tedbirleridir.
Beton santrali kalibrasyonu ağırlııkve hacim ölçüleriyle her üç ayda bir beton kırma test makinesikalibrasyonu yetkililer tarafindan altı ayda bir yapılmıştır. Bunun yanısırazaman zaman şantiyede üretilen beton numune setleri şantiye, üniversite vehazır beton laboratuvarlarında eşleri kırılarak sonuçlar karşılaştırılmıştır.Alınan hazır beton ve şantiye numuneleri şantiye laboratuvarlarında kürlenerekhazır beton ve şantiye laboratuvarlarında kırdırılarak, sonuçlar takipedilmiştir.
Betonarme betonu BS.30 katkılı ve300 doz, gro beton BS.20 ve 250 doz olarak başlanmış. Şubat 1992'den sonradozaj 15'er kilo artırılarak kontrol altında şantiyede üretilmiştir. Altıadet sülfat-klorür testi ve ondört edet çimento testi yapılmıştır. Elekve rutubet analizleri, her beton öncesi yapılmıştır. Beton istek formu mühendistarafından laboratuvara ulaştırılmadan, laborant ve teknisiyen beton santralınagitmeden, çökme deney sonucu standart limitlerine uygun olmadan betonarmebetonları dökülmemiştir. Bir kısım standart altı BS 30 betonu gro betonolarak kullanılmıştır. Santral çıkışından sonra su, katkı ve malzemeilavesi kesinlikle yapılmamış, bu sebeple taşaron ve hazır beton şirketiile zaman zaman tartışılmış, geri çevrilen kuru ve sulu transmikserlerin İstanbul'daki diğer inşaatlara gönderildiği gözlemlenmiştir.
İstenen işlenebilirlik sınırlarıiçerinde olmasına rağmen hazır betonda yirmisekiz gün numune kırım sonuçları,istenen mukavemeti sağlayamadığı için bin metreküp betonarme betonu bedelimüteahhite gecikmeli olarak ödenmiş ve hazır beton kullanımı en azaindirilmiştir.
Silindir testlerine ek olarak,yerinde beton tabancası ile mukavemet takibi yapılmıştır. Biri duvardan, diğerleridöşemeden olmak üzere dört adet karot numunesi alınmıştır. Üç adetkolon ve bir adet duvar yıkılarak tekrar betonarme olarak dökülmüştür.
Beton, basınç mukavemetindeönemli bir taşıyıcıdır. Çekme kuvvetini alan, deprem yüklerine karşı yapı emniyetini sağalayan daha önemli eleman betonarme donatısıdır.Maalesef donatı çekme deneyi sonuçlarının üniversite kayıtlarına göre yarısından fazlasl standart dışı kalmaktadır. Raporlarda ise yorum veyastandart gerecği olması gereken değerler yazılmadan hazırlanmakta ve bazımeslektaşlarımız tarafından bu raporlara geçerli rapor işlemleri yapılmaktadlr.
Son görev yaptığım şantiyedetest sonuçları gelene kadar donatı treylerden boşaltılmamış, bir çokmalzeme inmeden reddedilmiştir. Bir seferinde taşaron tarafindan çekme deneyisonucu ile şantiyeye indirilmek istenen donatı müşavir ve müteahhit'in gözlekontrolü ile tekrar test raporu istenmesi üzerine treyler geri gitmiştir.
DONATI ÇEKMEDENEYLERI
Ekim'91 9
Kasım'91 13
Arahk'91 15
Ocak'91 25
Şubat'92 8
Matt'92 20
Nisan'92 7
Mayıs'92 39
Haziran'92 28
Temmuz'92 50
Ağustos'92 4
Çimento raporlarında İngilizStandardı No. 12'nin özellikle aradığı Na2O+K2O iyon testleri TS 19 da vefabrika test raporlarında yer almamaktadtr.
BAŞKA ŞANTİYELERDENÇARPICI ÖRNEKLER
Bir partide gelen altı treylerdonatının, şantiye çekme deneyi raporu sonrası stoktaki beşireddedilmiş, takip edilen malzemenin ihraç edildiği görülmüştür.
* Teste gönderilen yirmilikdonatı test parçasının iki ucu tornada onluk donatıya göre ayarlanıp çekmedeneyi yapılarak olumlu rapor düzenlendiği tesbit edilmiştir.
* Müşavirin isteği üzerine grobetondan (Lean Concrete) karot numunesi, silindir numunesinin yanında aldırılmıştır
* Yirmialtı metre dolgu altındakimenfez taban betonunun üç ve yedi günlük sonuçlarının tatminetmemesi üzerine, muşavir tarafindan durdurulmuş, müteahhitkaliteyi ispat iç;in karot numunesi almış, yirmisekiz gün sonra silindir vekarot numuneleri kırılmış sonuç olarak on iki metre boyunda, otuz altımetre küp betonarme betonu dinamitlenerek tekrar dökülmüştür.
Türkiye Mühendislik HaberleriYIL 42 1997-2 Sayı 388İnşaat Yönetimi II(TMMOB İnşaat Mühendisleri Odası)
Santiye | Beton | Yazim: 31.10.2003 | Hit : 1222 