Görkem Yargıcı

Gökhan Çelikağ

Corc Umut Meynioğlu

ÖZET

Ahşap, PVC, metal döşeme kaplamaları ile ilgili yapı kataloğundan ürün ve firma araştırması yapıldı. Belirlenen firmalara gidilip görüşüldü (Imperial Natural Parkett, Pek Sanayi Orman Ürünleri, Mineflo, Hüni Parke, Window Parke, Aspen Zemin Market ) ; ürünler hakkında bilgi, doküman ve numune alındı. Araştırılan malzemelerle ilgili literatür araştırması yapıldı.

DÖŞEME KAPLAMALARI ; Ahşap ,Polimer ,Metal

Döşemelerin taşıyıcı olan kısımlarının üstü darbelere, dış etkilere, sürtünme nedeniyle aşınmaya karşı dayanıklı bir malzeme ile kaplanır.Betonarme döşemeler; ahşap, doğal taş, çeşitli seramik türleri, kauçuk, linolyum, metal ve değişik plastik malzemelerle kaplanabilir. Kaplama malzemesinin özellikleri döşemenin bulunduğu mekanın işlevine, estetik kaygı ve mimari isteklere göre belirlenir.

I. AHŞAP DÖŞEME KAPLAMALARI

1. Ürün İsmi: Masif, lamine, laminat parkeler

2. Üretici Bilgisi:www.imperialparkett.com

3. Ürün tarifi: Ahşap döşeme kaplamaları özellikle konut, büro, ofis türü mekanlarda kullanılır. Lamine, laminat ve masif parke olmak üzere üç çeşittirler. Lamine parkeler, değerli olan ağaçlardan daha çok yararlanmak ve lamine yapıları nedeniyle ağacın deforme olmasını en aza indirmek amacıyla toplam kalınlığı 14mm olan parkelerdir. Lamine parkeler 3 tabakadan oluşur. En üst tabaka 3,5-4 mm’lik değerli ağaç tabakasıdır. Alt tabakaları ise sıkıştırılmış çam gibi ucuz ve değersiz ağaçlardan oluşur. Laminat parkeler tamamen sentetik ürünlerdir. Her iki yüzü melamin emdirilmiş ahşap desenli kağıt kaplıdır, ortası HDF’den (MDF üzerine emperye edilmiş ilaç sistemi) oluşur. Masif parke, meşe, gürgen ve kayın kerestelerinin makinelerde işlenmesi ile elde edilen dar, uzun ve zıvana lambalı, tamamen doğal döşeme kaplama gerecidir.

Ahşap kaplamalar, kadronların üzerine oturduğundan ve dolayısı ile aralarda ısı tutucu olarak çalışan bir hava tabakası bulunduğundan ısı nüfuz değeri diğer kaplamalara göre düşük olan kaplamalardır. Bu özellikleri dolayısıyla da diğer kaplamalara göre daha sağlıklıdırlar.

4. Teknik bilgi:Türk standartlarına göre parke kalınlıkları +-%2’lik bir toleransla 17 ve 22mm’dir. Genişlikler, 5’er mm’lik farkla 30-100 mm arasında değişir; uzunluklar 50’şer mm farkla 200-1000 mm arasındadır.

Lamine parke, 3 kat tamamen doğal ahşap malzemenin birbirleriyle dik açı teşkil edecek şekilde ısı ve basınç altında birleştirilmesiyle oluşur. Üst tabakası parkeye adını veren ağaçtan ve 4mm kalınlığındadır. Alt ve orta tabakalar lamine parke özelliği sağlayan ve alt tabakayı oluşturan ağaçlardır. Lamine parkeler, 1 strip, 2 strip ve 3 strip olmak üzere üç çeşittir.

5. Montaj: Parke ve lamine parke uygulaması özel eğitimli kişiler tarafından kısa sürede yapılır. Parkeler çeşitli şekillerde döşenir: balıksırtı, zikzaklı, haneli, mozaik biçimi, İngiliz biçimi.Parke, kör döşemeye veya doğrudan doğruya kadronlara çakılarak ya da şap üzerine poliüretan tutkalla yapıştırılarak döşenir. Lamine ve laminat parkeler 2-4 mm kalınlığındaki şilteler üzerinde kanallarından birbirine geçirilip yapıştırılarak döşenir. Bu sisteme yüzer sistem adı verilir.

5.1. Parke döşerken dikkat edilmesi gereken hususlar:

*Parke şapında mutlaka nehir kumu kullanılmalıdır. Çünkü deniz kumu, yapısındaki tuz nedeniyle nemi çok uzun süre tutar; bu ise kuru parkeyi olumsuz etkiler.*Ahşap parkedeki nem oranı dünya standartlarında, yani yüzde 8-10 olmalıdır. *Şap yeni dökülmüşse, parkeyi döşemek için iki ay beklemek gerekir. İki aylık süre, havaların sıcak geçtiği nisan-ekim dönemi için geçerlidir. *Döşemeden evvel zemin çok iyi temizlenmelidir. Kireç, harç bulaşığı kesinlikle kalmamalıdır. *Tarif edilen şapa uygun tutkal firmanın göndereceği tarakla, birer metrekarelik alana çekilerek hemen döşeme yapılmalıdır. *Masif ve rabıta parkede döşeme işlemleri bölüm bölüm ilerlerken, her yarım metrede bir, sünger ıslatılıp iyice sıkılarak parkelerin yüzeyi nemlendirilecek şekilde bu süngerle silinir.*Döşeme bittikten sonra parkenin üzerine ince bir tabaka kuru talaş serilmeli ve tutkalın nemi alınmalıdır ki, bu işlem parkenin tam olarak yapışmasını sağlayacaktır.*Parkeleri döşemeye başlamadan önce bütün pencereler takılmış, boya-badana ve duvar kağıdı işleri bitmiş olmalıdır.*En önemlisi kalorifer ve boruların sağlıklı olup olmadığı kontrol edilmelidir. *Son kat cila vurulduktan sonra 4 gün kullanımdan kaçınılmalıdır.

6. Elde edilebilirlik ve fiyat: Ahşap, lamine ve laminat parkeler piyasada kolaylıkla bulunabilen ürünlerdir. Ülkemizde çok sayıda yerli ve yabancı firma ve bunların servisleri bulunmaktadır.

Laminat parke: 25 – 30 DM/m2 (işçilik, montaj vs. dahil)

Lamine parke: 30 – 150 $/m² (işçilik, montaj vs. dahil)

Masif parke: 30 – 45 $/m2 (işçilik, montaj vs. dahil)

7. Garanti: Firmalara göre değişmekle birlikte parkelerde 5 – 10 sene arası garanti verilmektedir.

8. Bakım: Kısa vadeli bakım ve temizlik hafif nemli bez kullanılarak sağlanır. Uzun vadede sistre uygulaması masif parkelerde çok kez, lamine parkelerde en fazla iki kez yapılabilmesine karşın laminat parkelerde doğal ahşap tabaka bulunmadığı için bu sistem uygulanamaz.

9. Teknik servis:Teknik servisler yurt çapında yaygın olarak bulunmaktadır.

10. Ürün hakkında elde edilebilecek kaynaklar: İlişikte Şerifoğlu Parke, Eko Wood, Sahra Parke, Pek Sanayi, Profloor firmalarına ait broşürler bulunmaktadır. Ayrıca bu firmaların internet sitelerinden de detaylı bilgiye ulaşılabilir.

II. POLİMER DÖŞEME KAPLAMALARI

1. Ürün İsmi: Polimer ve linolyum kaplamalar.

2. Üretici Bilgisi:www.aspen.com.tr

3. Ürün tarifi: PVC, teknik ve fiziksel performansının yüksekliği nedeniyle özellikle inşaat sektöründe sonsuz sayıda kullanım olanağına sahiptir. PVC bu üstün özellikleri sayesinde reklam sektöründe, ev ve ofis dekorasyonunda, mobilya imalatında, inşaat ve prefabrik konut sektöründe ahşabın, MDF'nin, aliminyum, kontraplak'ın, betopanın fiberglasın yerine kullanılabilmektedir. PVC Zemin Kaplamaları’nın en önemli özelliği estetik ve fonksiyonelliği bünyesinde mükemmel şekilde birleştirmesidir. Çok geniş renk ve desen seçenekleri sunmasının yanı sıra son derece kullanışlı, dayanıklı ve hesaplıdır.Bazı polimer döşeme kaplamalarının yüzeyi özel PUR (Polyurethane Reinforced) tekniği ile güçlendirilmiştir. Bu, yıpranmayı önlediği gibi temizlemeyi de kolaylaştırır. Bu sayede çevre koşullarının yaratacağı zararlardan etkilenmez, aşınmaz, cila istemez. Bakım maliyeti minimuma iner. Bakteri barındırmadığı için sağlıklı bir ortam sağlar. Polimer kaplamalar koşulların sert olduğu spor salonlarından kesin hijyen gerektiren sağlık merkezlerine, estetiğin ön planda olduğu ofis ve mağazalara kadar çok çeşitli mekanlarda kullanılır.Polimer esaslı kaplamaların bir çeşidi de polimer zemin karolarıdır. Bunların döşenmesi hızlı ve kolayca yapılabilir. Bunun sonucunda da montaj süresi minimuma iner ve geniş alanların çabuk ve etkin bir şekilde kaplanmasına olanak sağlar. Bu zemin karoları hem ilk maliyet hem de daha sonraki bakım açısından ekonomiktir. Ayrıca alerjiye neden olan toz ve parçacıkları tutmadığı için özellikle bu konunun önem kazandığı hastane, okul, büro ve kantinlere uygundur.Diğer bir polimer döşeme kaplaması da linolyumdur. Linolyum kaplamalar keten tohumu yağı, kireç taşı, mantar unu, reçine, ağaç unu, pigmentlerin karışımının jüt taban üzerine preslenmesi ile polimerize edilen, homojen yapıda doğal zemin kaplama malzemeleridir.

4. Teknik bilgi: Bu grupta yer alan kaplamalar belirli boyutlarda karolar ya da rulolar halinde üretilip uygulanırlar. PVC yer karoları homojen tek bir tabaka halindedir. Doğrudan doğruya PVC den üretilebildiği gibi, içerisinde kalker tozu, asbest lifi gibi dolgu maddeleri değişik oranlarda katılarak farklı niteliklerde de üretilebilir. PVC oranı yükseldikçe malzeme esnekleşir ve aşınma dayanımı artarak kırılganlığı azalır. Dolgu maddesi yükseldikçe kırılganlığı artmakta ve aşınma dayanımı azalmaktadır. Bazılarında asbest lifleri bileşimden çıkarılmış, yerine cam elyafı ve diğer sentetik elyaf (polyester gibi) katılarak karolar güçlendirilmeye çalışılmıştır. Bu karolar 1,8 ve 2 mm kalınlıktadırlar. Yaygın olarak 25x25, 30x30 ve 50x50 gibi boyutlarda üretilmektedir. PVC rulolar 2,3 ve 4 m eninde üretilmektedir.Linolyum kaplamalarda, bağlayıcı keten yağından elde edilen bir reçineden oluşur. Dolgu maddesi ise çok ince mantar olup renk maddeleri katılarak istenen renkte bir hamur elde edilir. Bu hamur jüt, kanaviçe üzerine dökülerek serilir ve polimerize olması sağlanır.

5. Montaj

Montaja başlamadan önce zeminin hazırlanması gerekir. Zemin düzgün ve temiz; yağ, boya ve ciladan arınmış ve kuru olmalıdır. PVC rulo ve linolyum kaplamaların bazıları serilerek uygulanabilmektedir ancak genel olarak yapıştırılarak kullanılırlar. PVC karolar ise üst yüzü çimentoca zengin mala perdahlı bir şap üzerine taraklı özel malayla eşit miktarda özel bitümlü yapıştırıcısı yayılarak uygulanır. Uçucu maddelerin bir miktar buharlaşması beklendikten sonra karolar derzsiz olarak yanyana döşenir.

6. Elde edilebilirlik ve fiyat: Bu tür döşeme kaplamalarına, yurt çapındaki yaygın firmalardan ulaşmak mümkündür.

7. Garanti: Garanti süresi markalara ve modellere göre değişmektedir.

8. Bakım:Günlük kullanım şekli, temizlik sıklığını belirler. Yumuşak fırçayla süpürülür ve paspaslanır. Yer temizleme eminsiyonu kullanılabilir. Lekeler kalıcı iz bırakmaması için silinmelidir. Naylon pedlerle ovalamak, inatçı kirleri çıkarmak için yeterlidir.Fiziksel Etkenlerden Korunma:Yüksek basınç üretecek sivri uçlu ağır; fırın bulaşık makinası ayağı vb. çizilme iz bırakır; ve bu nedenle daha geniş yüzey üzerine oturtulmalıdır. Sivri topuklu ayakkabılar da zarar verebilir. Çizilme veya yırtılma çok ağır gereçlerin sürüklenmesi sonucu meydana gelebilir. Bunun için örtülerle gerekli önlem alınmalıdır. Keskin ve sivri aletler yeri çizebilir. Yanan sigara izmaritleri de kalıcı izlere yol açabilir.

9. Teknik servis:Ürün sağlayıcı firmaların bir çoğu teknik servis olanağını da sunmaktadır.

10. Ürün hakkında elde edilebilecek kaynaklar: İlişikteki Mineflo firmasının ürün katologlarından detaylı bilgiye ulaşılabilir. Ayrıcawww.mineflo.com ,www.aspen.com.tr ,www.decorland.net adreslerinden de ayrıntılı bilgi edinilebilir.

III. METAL DÖŞEME KAPLAMALARI

1. Ürün İsmi: Font plaklar ve çelik sac plaklar

2. Ürün tarifi: Bazı endüstri yapılarının konstrüksiyonu gereği olarak bu yapılarda metal döşeme elemanları kullanılır. Bunlar font plaklar (döküm demir, pik) ve çelik sac plaklar olmak üzere iki grup oluşturur.

3. Teknik bilgi:Bu kaplamalar pratikte etkin sıcaklığa olduğu kadar, sürtünme ve aşınmaya, darbe ve sarsıntılara karşı da son derece dayanıklıdır. Yağlandığı ve ıslandığı zaman yürüme güvenliği azalır. Bu sakınca, metal yüzeyinin pürüzlü yapılmasıyla azaltılır. Elektrik iletir ve soğuk temaslıdır. Asitlerden zarar görmekle birlikte alkalilere (baz, soda, kireç) asiti olmayan yağlara, greslere ve çözücülere dayanıklıdır. Çelik plaklar nemden paslanır. Font plaklar 25x25, 30x30 ve 50x50cm ölçülerindedir. Kalınlıklarına (30-40mm)  göre ağırlıkları 70-150kg/m² arasında değişir. Çelik sac plaklar ise 3-5mm kalınlıkta, 30x30cm kare ya da 1,5-3mm kalınlıkta, dış çapı 173mm genişlikte altıgen biçimlerde üretilmektedir.

4. Montaj: Font plaklar zemine harçla tespit edilip alt yüzeylerinin harca iyi yapışabilmesi için nervürlü olarak şekillendirilmiştir. Kullanılan çimento harcı hacimce 1/5 ya da 1/6 oranında olmalıdır. Çelik sac plaklar beton bir zemin üzerine yapılmış 4,5 cm kalınlıktaki çimento bir altlık üzerine harçla tespit edilir.

SONUÇLAR:

- Ahşap ve polimer döşeme kaplamaları çok sık kullanılmalarına rağmen metal kaplamaların kullanım alanları çok sınırlıdır.

- Ahşap ve polimer döşeme kaplamaları  ev, ofis gibi mekanlarda kullanılırken metal döşeme kaplamaları genelde endüstriyel yapılarda kullanılmaktadır.

- Ahşap, polimer ve metal döşeme kaplamalarının hepsi ebat, renk, desen,ve malzeme kalitesi açısından çeşitli tiplerde piyasada bulunmaktadır.  

- Ahşap döşeme kaplamaları; maif parke, lamine parke, laminat parke gibi sınıflara ayrılır.Polimer döşeme kaplamaları ise linolyum, PVC ruloları ve karoları şeklinde sınıflandırılır. Metal döşeme kaplamalarıda font plaklar ve çelik sac plaklar olarak gruplandırılır.

YARARLANILAN KAYNAKLAR:

(1) Yücesoy, L. : Temeller, Duvarlar, Döşemeler, YEM Yayınları, İstanbul, 2001

(2) Türkçü, Ç. : Yapım, Birsen Yayınevi, İstanbul, 2000

(3) Kocataşkın, F. : Yapı Malzemesi Dersleri, İTÜ matbaası, Gümüşsuyu, 1973

(4) Tanaçan, L.& Toydemir, N. & Gürdal, E.: Yapı Elemanı Tasarımında Malzeme, Literatür Yayıncılık, İstanbul, 2000

(5) Hasol, D.: Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü, YEM Yayınları, İstanbul, 1998