Uçucu kül en yaygın puzzolandır. Bu malzeme, termik enerji santralleri içinde öğütülmüş kömürün yanmasıyla ortaya çıkan bir üründür.Baca gazları atmosfere bırakılmadan önce bu gazlar içindeki ince tanelerin toz toplama sistemi tarafından toplanmasıyla elde edilir.Uçucu kül rutubetli ortamlarda kalsiyum iyonları ile reaksiyona girerek silikat hidrate oluşturan yarı kararlı alümin silikatlar içerir. Dünyadaki uçucu kül üretimi yılda yaklaşık 450 milyon tondur ancak toplam uçucu kül miktarının sadece %6 sı çimento ve beton karışımlarında puzolan olarak kullanılmaktadır.Türkiye' de kömür yakan 11 enerji santrali bulunmaktadır.Ülkemizde yıllık uçucu kül üretimi yaklaşık 15 milyon ton civarındadır.

Betonda uçucu kül kullanımının iki ana nedeni vardır:

1-Beton maliyetlerini düşürmek,

2-Taze ve sertleşmiş betonun özelliklerini iyileştirmek.

Uçucu küllerin ekonomik olarak değerlendirilmesi,kullanılabilir miktarda, gerekli nakliye miktarına ve istenilen tasarıma bağlıdır.Uçucu kül hidratasyon ısısını düşürür ve tanelerin küreselliği sayesinde taze betonun kararlılığını, kolay yerleşmesini ve kolay sıkıştırılmasını sağlar.Uçucu külün kimyasal bileşimi ,tane boyut dağılımı,inceliği,puzolanik aktivitesi ve betonun kür koşulları,uçucu küllü betonun mekanik özelliklerini etkileyen önemli etkenlerdir.ASTM-C 618'e göre uçucu kül,iki ana kategoriye ayrılmaktadır;Bunlar F ve C tipidir.F tipi uçucu kül genellikle %10 dan daha az CaO içerir.Buna karşın C tipi uçucu kül, %15 ten %35' e kadar CaO içerir.Diğer yandan F tipi uçucu kül antrasit ve bitümlü kömürün yanmasından üretilir,bu da düşük kireçli uçucu kül olarak sınıflandırılır.C tipi uçucu kül ise diğer linyit ve bitümlü olmayan kömürün yanmasından elde edilir.Yüksek kalsiyum içeriğine bağlı olarak C tipi uçucu küller puzolanik özelliklerinin yanında bağlayıcı özelliğe de sahiptir.Betonda uçucu kül kullanımının erken yaşlarda yavaş dayanım kazanmasına yol açtığı iyi bilinmektedir.Beton teknolojisindeki son gelişmelerden,kalsiyum içeriği ve tane boyut dağılımının dayanım kazanma hızını belirleyen en önemli parametreler olduğu anlaşılmaktadır.


Yazar : Prof.Dr.M.A.TAŞDEMİR (ACE 2002 Sempozyumu/İTÜ İnşaat Fakültesi)



Kaynak: www.serki.com