Konu : KÖTÜ HAVA KOSULLARiNDA BETON YAPiMi, DÖKÜMÜ VE BAKiMi

Hazirlayan : Mustafa Baygeldi (ins. Müh.) (iMO Ankara subesi Yönetimi Üyesi)

Tarih : 29.03.2000

Yayin Yeri : Yapi Dünyasi Dergisi / Ocak 2000 /Sayi 46

Yararlanilan Kaynaklar : TS 500,11222,1248

 Bilindigi üzere, gerek TS 500'de ve gerekse TS 11222'de (Hazir beton harçlari) yer alan BS 14-BS 50 betonlarinda olmasi gereken Küp-Silindir basinç mukavemetlerinin elde edilebilmesi için öncelikle uygun malzemenin TS 802'de belirlenen karisim oranlari hesap yöntemleri de dikkate alinarak imal edilen betonun yerine konulmasi sirasinda kurallara uyulmasi ve priz süresince de gerekli önlemlerin alinarak bakiminin yapilmasi çok önemlidir. Ayrica hava kosullarinin uygun olmadigi zamanlarda beton dökülme zorunlulugu varsa alinacak önlemler daha da önem kazanmaktadir.

Asagida, bu önlemlerin neler olacagi hususlari anlatilmaya çalisilacaktir.

Öncelikle betonu, çimento, agrega, su ve bazi hallerde de teknik sartnamelerinde belirtilen miktarlarda katki maddelerinin katilarak karistirilmasi suretiyle elde edilen plastik kivamli yapi malzemesi olarak tanimliyoruz. Bu malzeme süreç içerisinde prizini alarak katilasip sertlesmektedir.

Elde edilen bu plastik kivamli malzeme bekletilmeden, uygun olan +5°C ila +30°C arasindaki ortalama sicaklikta (beton dökülen yerdeki 7.00, 1 0.00, 1 3.00 ve 16.00 saatlerinde ölçülen sicakliklarin ortalamasi) yerine konulmalidir, dökülmelidir.

Beton dökülürken üç gün süre ile pes pese ortalama sicakligin +5°C'nin altina düsmesine soguk hava ortami ve +30°C'nin üzerine cikmasina da sicak hava ortami denilmektedir.

Soguk ve sicak hava ortamlari, don hali, kuvvetli rüzgar ve saganak halindeki yagmur vb. kosullarin meydana gelmesi hallerini de kötü hava kosullari olarak tanimlamak mümkündür.

i<ötü hava kosullarinda dökülen betonun zarar

görmemesi için beton dökülen yer içeride kalacak sekilde ahsap tahta, bez, plastik levhalar gibi malzemelerle geçici olarak teskil edilen koruganlarla korundugu gibi, ayrica en düsük günlük sicakligin 0°C'nin altina düstügü ilk don gününden sonra, ortalama sicakligin pes pese bir günden fazla +5°C'nin altina inmesi halinde beton dökülüp yerlestirildikten sonra en az 24 saat korunmali ve ayrica kür uygulanmali ve gerektiginde koruma süresi uzatilmalidir.

Hafif betonlarin disindaki normal betonlarin karisim ve yerlestirilme sicakliklari Çizelge 1'de, koruma süreleri ise Çizelge 2'de verilmis olup, koruma süreleri, istenilen hesap dayanim degerinin elde edilmesinden önce betonun suya doymus durumda iken donmamis olmasi ve yeterli kürün yapilmis olmasi halinde geçerli olabilecegi dikkate alinmalidir. Korumanin yeterli olup olmadigi hususu, beton sicakliginin devamli olarak kontrolu ile denetim altinda tutulmalidir.

Kapali hacimlerde beton dökülürken bu yerlerin rüzgara maruz kalmamasina dikkat edilmeli ve hacimler isitilacaksa sicakligin belli yerlerde yogunlasmasi önlenmelidir. Ayrica beton dogrudan atese maruz kalmamalidir.

Soguk havalarda dökülen betonun slamp degeri düsük olmali ve beton yerlestirme sicakligi Çizelge 1'de verilen en düsük sicakligin degerlerine yakin olmali, sicaklik farki 5°C'dan çok olmamalidir. Daha yüksek farkli sicakliklarda betonun özelliginde bozulmalar ve çatlamalarin olabilecegine dikkat edilmelidir.

-1 °C'nin üstündeki sicakliklarda karisima giren agrega içinde olusmus olan buz ve donmus topaklarin temizlenmesi halinde Çizelge 1'de verilen beton sicakligi, sadece karisim suyunu isitmakla elde edilebilir, -1 °C nin altindaki hava sicakliklarinda ise Çizelge 1'deki degerleri elde etmek için, beton karisimina giren bilesenlerin ayri ayri isitilmalari gerekir. Gerek beton sicakligi ve gerekse bilesenlerin sicakliklarini;

Beton Sical<ligi=Sç+OASA+50sSs:1+OA+50s bagintisi ile hesaplamak mümkündür.

[Sç= Çimento sicakligi °C SA= Agrega sicakligi °C

Ss= Karisim suyu sicakligi °C

OA= Agrega/Çimento orani (Kütlece) OS= Su/Çimento orani (Kütlece)]

Sicak suyun, çimentoda çok hizli priz almaya neden olacagi göz önünde bulundurularak, karisim suyu sicakligi 40°C'nin üstünde olmasi halinde önce agrega ile karistirilmali ve çimento karisima daha sonra girmelidir. Keza katki maddeleri de bu sekilde

Sogukta Yerlestirilen Betonlar için Gerekli Koruma Süreleri

sicaklik düsürüldükten sonra katilmalidir. Agrega sicakligi ise karisim için ortalama +65°C'yi asmamalidir. isitilma islemi buhar jetleri ile yapilacaksa, agregada sicaklik ve su miktari bakimindan üniformluk saglanmalidir.

Beton dökülecek yerlerin hazirlanmasi konusuna ve alinacak önlemlere girilmemistir.

Ancak kalip ve tasiyici iskelesinin, güvenli sökülebilmesi için süreleri ve betonun alabilecegi dayanimlara ait tablo degerlerinin bilinmesinde yarar vardir. Bu degerler de Çizelge 3'te verilmistir.